Krótka epoka geologicznych dziejów Ziemi, poprzedzająca zimny plejstocen. Terytorium obecnej Polski przypominało już w dużej mierze stan aktualny, oczywiście bez pokrywy osadów polodowcowych.
Stale wynoszone były Karpaty i Sudety. Powstawały systemy rzeczne. Całe terytorium Polski pozostawało lądem. Morze, które jeszcze w miocenie zalewało obszar zapadliska przedkarpackiego (między innymi okolice Krakowa i Tarnobrzegu), ustąpiło już nieodwracalnie.
Najważniejsze fakty
- warunki lądowe na obszarze Polski,
- wynoszenie Sudetów oraz Karpat, intensywna erozja,
- powstanie rozbudowanej sieci rzecznej na obszarze Niżu Polskiego; odwadnianie w kierunku Morza Północnego,
- klimat zmienny; liczne wahnięcia ciepłe i chłodne; generalnie klimat ulegał stopniowemu ochładzaniu.