Skalenie

Grupa bardzo pospolitych minerałów. Choć ilościowo są one na pozór rzadsze niż kwarc (w skałach osadowych nie ma ich z reguły prawie w ogóle), to jednak objętościowo budują ponad połowę skorupy ziemskiej.

Skalenie są mniej twarde niż kwarc. Można je więc zarysować kryształem kwarcu. W odróżnieniu od tego minerału wykazują też doskonałą łupliwość. Dzięki temu ich ziarna mają przynajmniej jedną gładką powierzchnię. W skałach kryształy skaleni graniczą z innymi minerałami wzdłuż prostych krawędzi. Pozwala to na jednoznaczne odróżnienie ich od kwarcu.

Kryształy skaleni tkwiące w skale magmowej głębinowej – granicie.

Barwy skaleni są zróżnicowane. Ich kryształy bywają białe, różowe i czerwonawe. Skalenie zielone i niebieskie również nie należą do rzadkości. W polskich skałach okazy o takich kolorach znajdziemy jednak rzadko. Barwa ma związek ze składem chemicznym i jest wykorzystywana przez geologów do dzielenia skaleni na podgrupy.

Poprawne rozpoznanie składu chemicznego bywa niezbędne do właściwego określenia nazwy skały. Geolodzy wyróżniają dwie główne grupy skaleni:

• skalenie alkaliczne – w skałach bogatych w te skalenie ich kryształy mają często barwę różową lub lekko czerwoną
• plagioklazy – w skałach, w których dominują plagioklazy, kryształy skalenia często bywają białe.

Określanie składu chemicznego na podstawie barwy jest oczywiście ryzykowne, dlatego trzeba zdawać sobie sprawę, że nie zawsze uda nam się w ten sposób poprawnie rozpoznać rodzaj skalenia.

Kryształy skaleni znajdujące się w skale magmowej wylewnej – porfirze.

Skalenie krystalizują w głębi Ziemi z gorącego stopu skalnego, nazywanego magmą. Występują więc one pospolicie w skałach magmowych. Są też częste w skałach metamorficznych, czyli powstających w wyniku działania wysokich temperatur lub ciśnień, zazwyczaj głęboko pod powierzchnią Ziemi. Skalenie ulegają jednak łatwo niszczeniu, stąd też w skałach tworzących się na lądach i w morzach (skały osadowe) stanowią one rzadkość.