Zwierzęta należące do pierścienic. Prowadzą wolny lub osiadły tryb życia, głównie na dnach mórz. Te, które przyczepiają się do dna lub leżących na nim przedmiotów (fragmentów skał, szkieletów innych zwierząt) wytwarzają rurkowate domki. Zachowują się one jako skamieniałości.
Domki wieloszczetów z reguły występują masowo, wypełniając fragmenty skał. Z reguły mają nieregularne kształty, ale liczne są także okazy zwinięte w jednej płaszczyźnie. Skamieniałości wieloszczetów często (głównie w okazach znajdowanych w osadach polodowcowych północnej i centralnej Polski) odcinają się na tle skały swoją jaśniejszą barwą.
Gdzie można znaleźć skamieniałości wieloszczetów?
Skamieniałości wieloszczetów są powszechne na dużych obszarach Polski:
- Północna i centralna Polska. Okazy skał zawierające nagromadzenia rurek obficie występują na terenie objętym zlodowaceniami plejstoceńskimi. Najczęściej spotykane są w województwach północnych: na Pomorzu, Warmii i Mazurach. Dalej na południe ich udział w skałach węglanowych spada. Skamieniałości wieloszczetów mają z reguły postać rurek o grubych ścianach, a niektóre z nich są przynajmniej częściowo zwinięte w jednej płaszczyźnie. Tło skalne jest ciemnoszare lub brązowe. Skamieniałości odcinają się na nim swą jaśniejszą barwą.
- Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Znajdowane są zarówno pojedyncze okazy rurek wieloszczetów, jak i ich całe nagromadzenia. W odróżnieniu od znalezisk z osadów polodowcowych skamieniałości z wyżyny są bardziej zróżnicowane. Domki wieloszczetów rzadziej też odróżniają się na tle skały, dlatego mogą być trudniejsze do dostrzeżenia i zidentyfikowania.
Z czym można pomylić wieloszczety?
Zwinięte w jednej płaszczyźnie domki wieloszczetów bywają mylone z muszlami amonitowatych oraz ślimaków. W pierwszym przypadku różnice są jednak wyraźne. Wieloszczety nie wykazują segmentacji, ornamentacja ich domków jest niedostrzegalna, a średnica rurek jest o wiele mniejsza niż muszli amonitowatych.
Większą trudność stanowi odróżnienie zwiniętych skamieniałości wieloszczetów od ślimaków. Należy zwrócić uwagę na sposób zwinięcia rurek oraz ich średnicę. Muszle ślimaków mają zazwyczaj stożkowaty kształt i są większe od domków wieloszczetów.
Skamieniałości wieloszczetów z północnej Polski, znalezione w osadach polodowcowych. Szerokość okazu wynosi kilkanaście centymetrów.
Osobny problem stanowią rzadkie skamieniałości ślimaków o nieregularnych, słabo skręconych muszlach. Zazwyczaj występują one licznie w skale, w związku z czym mogą być łatwo pomylone z nagromadzeniami domków wieloszczetów. Na szczęście znaleziska takich nietypowych ślimaków są w Polsce rzadkie. Ich stanowiska znajdują się między innymi w okolicach Krakowa. Ich odróżnienie od wieloszczetów stanowi problem. Wskazówką jest tam wiek okazów. Nieregularnie zwinięte ślimaki są częstsze w skałach ery paleozoicznej, podczas gdy wieloszczety występują masowo w osadach jury i kredy.
Poprzeczne przekroje skamieniałości wieloszczetów można też pomylić ze szczątkami koralowców denkowych. Rurki pierścienic nie posiadają uporządkowanych struktur wewnętrznych, co upodabnia je do tej wymarłej grupy parzydełkowców. Domki wieloszczetów są jednak zazwyczaj rozmieszczone w skale w sposób chaotyczny, podczas gdy nagromadzenia koralowców tworzą z reguły kolonie o możliwym do wskazania generalnym kierunku wzrostu całej kolonii. Obecność zwiniętych rurek stanowi natomiast argument przesądzający na korzyść wieloszczetów. Koralowce nie wytwarzają takich szkieletów.
Nieregularne rurki wieloszczetów upodabniają się również niekiedy do znalezisk niektórych glonów. Najczęściej zdarza się tak w północnej Polsce, w zasięgu osadów polodowcowych. Glony tworzą tam w niektórych okazach nagromadzenia chaotycznie rozmieszczonych skamieniałości. Poprawne rozpoznanie może być trudne. Skamieniałości glonów zazwyczaj nie wyróżniają się zdecydowanie na tle skalnym, a znajdowane są w wapieniach o barwie jasnoszarej lub niemal białej. Skały zawierające nagromadzenia wieloszczetów są na terenie północnej Polski ciemnoszare lub brązowe. Trzeba jednak pamiętać, że barwa tła skalnego nie ma związku ze znajdującymi się w nim skamieniałościami i bywa myląca.
Inne skamieniałości wieloszczetów z osadów polodowcowych.
