Wygłady, bruzdy, rysy i zadziory lodowcowe

To jest strona w katalogu form rzeźby terenu związanych z działalnością lodowców i lądolodów. Opisano na niej drobne formy glacjalne (o genezie związanej z lodowcami i lądolodami), erozyjne (czyli powstające na skutek niszczącej działalności lodowców/lądolodów).

• Wygłady lodowcowe – wygładzone, a niekiedy wręcz wypolerowane powierzchnie skalne. Są skutkiem detersji, czyli erozyjnej działalności lodowców i lądolodów, polegającej na wygładzaniu podłoża skalnego. Powstawanie wygładów to efekt oddziaływania piasku oraz pyłu wchodzącego w skład nawodnionej gliny morenowej, przerośniętej lodem i znajdującej się pod dolną powierzchnią lodu lodowcowego.
• Rysy lodowcowe – bruzdy o zróżnicowanej długości i głębokości kilku milimetrów, o biegu zgodnym z kierunkiem przemieszczania się lodowca lub lądolodu. Powstają one na skutek zarysowywania wypolerowanych wcześniej przez lód powierzchni skał ostrokrawędzistymi fragmentami skał znajdującymi się w lodzie lodowcowym.
• Bruzdy lodowcowe – zagłębienia o głębokości do kilkudziesięciu centymetrów, powstające w podłożu skalnym na skutek odrywania przez przesuwający się lodowiec lub lądolód okruchów skały. Jest to efekt działania tak zwanej detrakcji, czyli procesu niszczącego (erozyjnego), polegającego na wyorywaniu materiału przez lód lodowcowy. Zjawisko to przebiega przy współudziale zamrozu, czyli zamarzającej wody znajdującej się pod lodem, zwiększającej swoją objętość w szczelinach skalnych i rozsadzającej w ten sposób podłoże.
• Zadziory lodowcowe – sierpowate zagłębienia na wygładzonych przez lodowiec/lądolód powierzchniach, powstające na skutek wyorywania kolejnych ziaren minerałów ze skały, ponad którą przesuwa się lód lodowcowy. Zjawisko to zachodzi w wyniku oddziaływania na skałę dużych fragmentów skalnych transportowanych w lodzie. Zadziory mogą występować w zespołach. Są one jeszcze jednym z przejawów detrakcji.

Oprócz detersji i detrakcji lodowce i lądolody oddziałują na podłoże w sposób niszczący za pomocą trzeciego procesu erozyjnego – egzaracji. Zjawisko to polega na zdzieraniu znajdujących się w podłożu osadów nieskonsolidowanych (czyli innych niż lite skały) i przesuwaniu ich razem z lodem lodowcowym.