Malachit

Minerał – a więc substancja naturalna o strukturze krystalicznej – który jednak rzadko tworzy dostrzegalne gołym okiem kryształy. Jest uwodnionym węglanem miedzi i tworzy się w pobliżu rud tego metalu, w wyniku oddziaływania wód podziemnych z rozpuszczonym w nich dwutlenkiem węgla.

To właśnie specyficzna geneza malachitu – jako minerału powstającego nie w wyniku krystalizacji w podziemnych zbiornikach magmy, ale z roztworów – powoduje, że tworzy on najczęściej nacieki oraz skupienia ziarniste. Ze względu na zawartość miedzi mają one barwę zieloną, od jasnej, przez turkusową, ciemnozieloną, aż po zielonoczarną. Są one kruche i stosunkowo miękkie (twardość 4 w skali Mohsa).

Naciekowe skupienia malachitu dają w przekroju rysunek składający się z koncentrycznych pasów o różnych odcieniach zieleni. Są one cenionym kamieniem dekoracyjnym. Wykonywano z niego świeczniki, wazy, stoły, okładziny ścienne, wykładziny kolumn. Służył też do produkcji drobnych elementów ozdobnych. Produkowane były między innymi gemmy oraz sznury z pereł malachitowych. Biżuterię malachitową produkowano już w starożytności.

Malachit często występuje wspólnie z innym minerałem miedzi – niebieskim azurytem. Tak jest na przykład w Polsce. Malachit współwystępuje również niekiedy z turkusem oraz chryzokolą, tworząc tak zwany eliatyt.

W Polsce malachit jest stosunkowo rzadki. Najbardziej znane stanowiska znajdują się w okolicach Kielc (Miedzianka i Miedziana Góra). Malachit eksploatowano tam, razem z innymi minerałami miedzi, w XVI wieku. Malachit towarzyszy też rudom miedzi na Dolnym Śląsku (Lubin, a także w zarzuconych już kopalniach miedzi – Miedzianka koło Janowic Wielkich, Ciechanowice, Stara Góra).

Największe złoża malachitu nadającego się do użycia w celach dekoracyjnych i w jubilerstwie znajdują się w afrykańskich złożach miedzi (DR Kongo, Zambia, Zimbabwe), w Australii (Queensland, Nowa Południowa Walia), na Uralu w Rosji (korzystano z nich przed odkryciem złóż australijskich i afrykańskich), a także w USA.