Zaznacz stronę

Wysoczyzny polodowcowe (morenowe) faliste

To jest strona w katalogu form rzeźby terenu związanych z działalnością lodowców i lądolodów. Wysoczyzny morenowe to formy glacjalne (o genezie związanej z lodowcami i lądolodami), akumulacyjne (czyli powstające na skutek depozycji materiału).

Rozległy, wyniesiony, zazwyczaj lekko falisty obszar zbudowany z osadów lodowcowych (glin zwałowych) i wodnolodowcowych. Z reguły znajdują się na niej pagórki i bezodpływowe obniżenia. Te ostatnie powstały w miejscach, gdzie zalegały powoli wytapiające się bryły martwego lodu. W zagłębieniach mogą znajdować się oczka wodne lub torfowiska, a na powierzchni są pojedyncze kemy i moreny martwego lodu.

Wysoczyzna morenowa niekiedy sąsiaduje z morenami czołowymi spiętrzonymi i akumulacyjnymi. Jej krawędź może być porozcinana dolinkami erozyjnymi. Jeżeli czoło lądolodu cofało się bez rozpadu na oddzielne bryły lodu (jest to tak zwana deglacjacja frontalna), to powierzchnia wysoczyzny jest w miarę płaska.

Pod względem genetycznym wysoczyzny polodowcowe zbudowane są z osadów moreny dennej. Tworzy go mieszanina gliniasto-żwirowo-piaszczysta (glina morenowa), odkładana przez lądolód lub lodowiec pod jego stopą. Przymarznięty lub nasiąknięty wodą, znajdujący się pod dużym ciśnieniem materiał przesuwa się wraz z ruchem lodu, szorując podłoże.

W krajobrazie moreny dennej pojawiają się niekiedy wały równoległe do kierunku ruchu lądolodu, o wysokości zazwyczaj kilku metrów, a długości liczonej nawet w kilometrach. Taka odmiana moreny dennej jest nazywana moreną żłobkowaną.

Najbardziej typowym elementem krajobrazu Polski są właśnie wysoczyzny morenowe. Tereny zbudowane z glin oraz żwirów pozostawionych przez lądolód skandynawski zajmują około 40% terytorium naszego kraju.

Wysoczyzny morenowe i plejstoceńskie gliny lodowcowe na terenie Polski.

Wysoczyzny morenowe i plejstoceńskie gliny lodowcowe moreny dennej na terenie Polski.