Uwaga! Poniższa tabela stratygraficzna jest uproszczona. Zawiera ona jedynie jednostki geochronologiczne najwyższego rzędu (z pominięciem wieków, a w przypadku starszych dziejów Ziemi – także epok i okresów. Kompletną tabelę stratygraficzną można znaleźć na stronach Wikipedii.
Najnowsza, oficjalna wersja tabeli stratygraficznej jest również dostępna (w wersji anglojęzycznej) na stronach International Commission on Stratigraphy.
| eon (eonotem) | era (eratem) | okres (system) | epoka (oddział) |
|---|---|---|---|
| Fanerozoik | Kenozoik | Czwartorzęd | Holocen |
| Plejstocen od 2,6 mln lat |
|||
| Neogen | Pliocen od 5,3 mln lat |
||
| Miocen od 23 mln lat |
|||
| Paleogen | Oligocen od 34 mln lat |
||
| Eocen od 56 mln lat |
|||
| Paleocen od 65 mln lat |
|||
| Mezozoik | Kreda od 146 mln lat |
||
| Jura od 200 mln lat |
|||
| Trias od 251 mln lat |
|||
| Paleozoik | Perm od 299 mln lat |
||
| Karbon od 360 mln lat |
|||
| Dewon od 416 mln lat |
|||
| Sylur od 444 mln lat |
|||
| Ordowik od 488 mln lat |
|||
| Kambr od 542 mln lat |
|||
| Proterozoik | Neoproterozoik od 1 mld lat |
||
| Mezoproterozoik od 1,6 mld lat |
|||
| Paleoproterozoik od 2,5 mld lat |
|||
| Archaik | Neoarchaik od 2,8 mld lat |
||
| Mezoarchaik od 3,2 mld lat |
|||
| Paleoarchaik od 3,6 mld lat |
|||
| Eoarchaik od 4,6 mld lat |
|||
Co to jest tabela stratygraficzna?
Tabela stratygraficzna to graficzne przedstawienie podziału geologicznych dziejów Ziemi, od momentu jej powstania 4,6 mld lat temu aż do czasów dzisiejszych.
Tabela zawiera jednostki czasowe (geochronologiczne) wydzielone na podstawie badań geologicznych i paleontologicznych. Granice pomiędzy poszczególnymi jednostkami są czysto umowne i nie muszą być związane z konkretnymi zdarzeniami z historii Ziemi. Każda granica musi jednak posiadać wzorcowy profil skalny, w którym można ją datować i analizować. Taki profil nosi nazwę stratotypu.
Datowania granic pomiędzy jednostkami są na bieżąco korygowane wraz z opracowywaniem nowych metod geologicznych pozwalających na ustalanie bezwzględnego wieku skał. Cała tabela stratygraficzna również podlega ciągłej weryfikacji. Wprowadzanie i usuwanie jednostek, a także ich modyfikacje mają na celu jak najbardziej precyzyjne opisanie historii geologicznej.
Jednostki stratygraficzne (geochronologiczne) są zagnieżdżone, to znaczy dzielą się na podjednostki niższego rzędu. W ten sposób powstaje charakterystyczna struktura tabeli stratygraficznej. Największe jednostki geochronologiczne, czyli eony, dzielą się kolejno na ery, okresy, epoki i wieki.
Oprócz jednostek geochronologicznych, odnoszących się wprost do czasu, istnieją jeszcze jednostki chronostratygraficzne, związane ze skałami. Pokrywają się one z wymienionymi wcześniej eonami, erami, okresami, epokami oraz wiekami. Noszą jednak inne nazwy – odpowiednio eonotem, eratem, system, oddział, piętro.
Jednostki geochronologiczne i chronostratygraficzne mają takie same nazwy oraz granice. Przykładowo: okres dewoński i system dewoński. To, które z określeń należy wybrać, zależy od tego, czy rozważania dotyczą czasu, czy skał. W pierwszym przypadku należy powiedzieć “okres dewoński” (na przykład “w okresie dewońskim pojawiły się kręgowce lądowe”). W drugiej sytuacji trzeba użyć terminu “system dewoński” (na przykład “skały systemu dewońskiego to w Polsce przede wszystkim osady klastyczne oraz węglany”).
