Polska 90 milionów lat temu (kreda)
Polska w przeszłości geologicznejCiepłe morze na terenie niemal całej dzisiejszej Polski
Około 90 milionów lat temu, w późnej kredzie, Polska znajdowała się pod wodami morza, które zalewało teren niemal całej Europy. Poziom oceanów był rekordowo wysoki, prawdopodobnie blisko 150 metrów wyższy od obecnego.
Tak wyglądało morze, które w późnej kredzie (90 milionów lat temu) objęło niemal cały obszar Polski. W wodach tego morza pływały amonity, a na dnie żyły liczne małże. Rekonstrukcja przedstawia fragment zbiornika morskiego z rejonu Sudetów. Rys. Edyta Felcyn.
Amonity
W wodach mórz kredowych, tak jak jurajskich, pływały amonity. Zwierzęta te, zaliczane do głowonogów i spokrewnione ze współczesnymi ośmiornicami, wyginęły w pobliżu granicy kredy i paleogenu.
Małże inoceramy
Charakterystycznymi małżami mórz kredowych były małże z grupy tak zwanych inoceramów (rodzaj Inoceramus). Są to jedne z najczęstszych skamieniałości kredy, spotykanymi niekiedy w dużych nagromadzeniach.
Krewetki
W skałach, które powstały w kredowym morzu, często spotykane są skamieniałe norki, które powstały w wyniku drążenia dna przez wiele różnych organizmów. Wiele z nich należało do krewetek, między innymi podobnych do rodzaju Callichirus. Zwierzęta te nie zachowały się w postaci skamieniałości. W skałach znajdowane są tylko ślady ich działalności życiowej, czyli tak zwane skamieniałości śladowe.
Płazińce
Wśród innych zwierząt, po których pozostały jedynie skamieniałości śladowe (w postaci śladów pełzania) były prawdopodobnie również płazińce. Zwierzęta te nie posiadają twardego szkieletu, stąd ich szanse na zachowanie się w zapisie kopalnym są znikome.
Skały, które powstały w morzu późnej kredy
Są to przede wszystkim wapienie, piaskowce, a także margle, czyli skała składająca się z węglanu wapnia i minerałów ilastych. Spotykane są również opoki (skała, którą buduje krzemionka oraz węglan wapnia) i kreda pisząca (wapień zbudowany ze skorupek mikroorganizmów morskich, w tym otwornic oraz kokkolitów).
Skały, które powstały w kredowym morzu, odsłaniają się, czyli są widoczne na powierzchni terenu, przede wszystkim w rejonie pasa wyżyn południowej Polski, a także w Sudetach. Niekiedy tworzą malownicze skałki. Na zdjęciu Narożnik w Górach Stołowych (Dolny Śląsk), zbudowany z piaskowców morskich późnej kredy.
