Zaznacz stronę

Mezozoik

Szkielet tyranozaura w muzeum w Manchesterze.

Era mezozoiczna najczęściej kojarzy się z panowaniem na lądach wielkich gadów. Na zdjęciu szkielet tyranozaura w muzeum w Manchesterze (źródło: Wikimedia).

Mezozoik to era dziejów ziemi w tabeli stratygraficznej. Następuje po paleozoiku i przed kenozoikiem.

Mezozoik rozpoczął się około 252 mln lat temu i skończył 66 mln lat temu. Era mezozoiczna jest dzielona na trzy okresy, począwszy od najstarszego: trias, jurę i kredę.

Geografia mezozoiku

Mezozoik to czas rozpadu superkontynentu Pangea i powstawania współczesnych kontynentów oraz oceanów. Z końcem kredy istniały już wszystkie kontynenty świata, choć Antarktyda i Australia pozostawały połączone, a Indie wciąż nie zostały przyłączone do Azji. Istniał też Ocean Atlantycki, choć był znacznie mniejszy od współczesnego.

W erze mezozoicznej zaczynała kształtować się południowa część Europy. W trakcie orogenezy alpejskiej, której najważniejsze fazy miały miejsce już w kenozoiku, tworzyły się mikrokontynenty i zbiorniki morskie – ich sfałdowane osady budują dzisiaj Alpy, Karpaty, a także łańcuchy górskie Bałkanów i Włoch.

Na południe i południowy wschód od kontynentu europejskiego znajdował się ocean Neotetyda (lub inaczej Tetyda). Znajdowały się na nim mikrokontynenty budujące dzisiaj strefę alpejską, a także łańcuchy wysp przyłączone do Azji w trakcie tak zwanej orogenezy kimeryjskiej (lub kimeryjskich faz górotwórczych; trias – jura).

Teren dzisiejszej Polski był przez większość mezozoiku pokryty ciepłym morzem. Wyjątek stanowił wczesny i późny trias, wczesna jura oraz wczesna kreda, kiedy to na obszarze położonym na północ od Karpat panowały warunki lądowe. Teren dzisiejszych polskich Karpat był przez niemal cały czas zalany przez ciepłe morze, stanowiące część oceanu Tetyda, z którego wynurzały się nieliczne wyspy.

Klimat i życie mezozoiku

Klimat mezozoiku był o wiele cieplejszy od współczesnego. Nie było lądolodów – zniknęły one z rejonów podbiegunowych z końcem permu (paleozoik), a po raz kolejny pojawiły się dopiero w kenozoiku. Światowy poziom morza był znacznie wyższy niż obecnie i osiągnął swoje maksimum w późnej kredzie, gdy brzegi oceanów znajdowały się ponad 150 m wyżej niż obecnie.

Początek i koniec ery mezozoicznej to dwa wielkie wymierania. We wczesnym triasie ziemskie ekosystemy odbudowywały się po wymieraniu perm/trias, natomiast kreda zakończyła się katastrofą, w trakcie której wyginęły wielkie gady oraz morskie drapieżniki z grupy głowonogów – amonity.

Mezozoik kojarzony jest z panowaniem na lądach wielkich gadów. Zdominowały one lądowe ekosystemy, spychając istniejące od późnego triasu ssaki do niewielkich nisz ekologicznych. Ssaki stały się ważną grupą lądowych kręgowców dopiero w kenozoiku, po wyginięciu dinozaurów.