Polska 280 milionów lat temu (perm)
Polska w przeszłości geologicznejWulkany, półpustynie, skamieniałe drewno
Z końcem karbonu klimat na terenie dzisiejszej Polski stał się suchy. Zanikły bogate lasy karbońskie, a w jego miejscu pojawiły się półpustynie i rzeki okresowe. Rosły drzewa, których drewno uległo skrzemionkowaniu, czyli zostało zachowane w postaci dwutlenku krzemu – krzemionki.
Na południu dzisiejszej Polski, na obszarze Dolnego Śląska i w rejonie Krakowa pojawiły się w permie liczne wulkany. Niektóre z nich spokojnie wylewały lawę, tak jak współczesne wulkany Hawajów, inne – powodowały katastrofalne, olbrzymie erupcje.
Tak mógł wyglądać dzisiejszy Dolny Śląsk we wczesnym permie, blisko 300 mln lat temu. Krajobraz usiany był wieloma czynnymi wulkanami. Rys. Edyta Felcyn.
Pierwsze szpilkowe
Ważny element permskiej flory stanowiły drzewa szpilkowe z wymarłego rzędu Voltziales. Ich szczątki znane są także z terenu Polski: Sudetów i Gór Świętokrzyskich.
Paprocie
Paprocie były powszechne nie tylko w karbonie, ale i w permie. Jeden z najbardziej znanych i bogato reprezentowanych rodzajów to Scolecopteris.
Kordaity
Drzewa zaliczane do nagonasiennych, popularne już w karbonie. W Polsce znajdowane są ich łodygi, liście oraz nasiona.
Skamieniałości karbońskiego i permskiego drewna drzew, zachowane w postaci skrzemionkowanej, znajdowano wielu lat w okolicach Krakowa (rejon Alwerni) i na Dolnym Śląsku (Kotlina Kłodzka, okolice Nowej Rudy). Niekiedy są to bardzo duże fragmenty pni, często należące do rodzaju Dadoxylon.
Wulkany, gorące źródła i kamienie ozdobne
Z obecnością wulkanów w permie związane były także wyziewy wulkaniczne oraz gorące źródła. Trujące gazy wydostające się z głębi Ziemi powodowały, że rejon Dolnego Śląska był wówczas nieprzyjazny dla życia. Dzięki wzmożonej aktywności wulkanicznej mogły jednak powstać piękne kamienie ozdobne, znajdowane dzisiaj w Sudetach oraz w okolicach Krakowa.
Tak mógł wyglądać Dolny Śląsk we wczesnym permie, blisko 300 mln lat temu. Krajobraz usiany
był wieloma czynnymi wulkanami, a spod powierzchni terenu wydostawały się gazy wulkaniczne. Rys. Edyta Felcyn.
Agaty
W nieprzyjaznych dla życia warunkach powstawały piękne kamienne ozdobne – między innymi agaty (na zdjęciu). Tworzyły się one w pustkach skalnych stwardniałej lawy, z której uciekły gazy wulkaniczne. Z gorących roztworów i par przepływających przez te pustki wytrącała się mikrokrystaliczna krzemionka (chalcedon), której wstęgową odmianą są agaty. Skała otaczająca ten kamień ozdobny jest skamieniałą permską lawą.
Pasek skali: 2 centymetry.
Melafiry
Skała nosząca nazwę melafiru. Widoczne w tej skale pęcherzyki powstały w wyniku ucieczki gazów z zastygającej magmy. Później zostały one wypełnione różnobarwnymi minerałami, tworząc tak zwane „migdały”. Tekstura takiej skały jest określana mianem migdałowcowej.
Septarie
Permska septaria z Dolnego Śląska. Powstała ona, gdy kuliste lub owalne skupienie substancji mineralnej, noszące nazwę konkrecji, uległo spękaniu lub spękaniu, w wyniku czego utworzyła się sieć spękań. Spękania te zostały wypełnione kryształami minerałów, które wytrąciły się z roztworów przepływających przez skałę – między innymi kalcytem i barytem.
