Serpentyny

Grupa minerałów należących do krzemianów i glinokrzemianów warstwowych. Występują one w skałach przeobrażonych i tworzą się z innych minerałów – oliwinów oraz piroksenów.

Serpentyny mają niską twardość – około 2,5-3 w skali Mohsa – oraz zieloną, a czasami żółtą, białą, szarą lub niebieskawą barwę. Występują w łuseczkowych i włóknistych skupieniach. Bardzo często tworzą skały monomineralne, czyli zbudowane głównie z jednego minerału – w tym przypadku reprezentanta grupy serpentynów.

Minerały tej grupy były lub są eksploatowane i wykorzystywane jako rudy żelaza oraz niklu, surowiec dla przemysłu ceramicznego, a dawniej także do produkcji azbestu. Skały zbudowane z serpentynów są ponadto często stosowane jako kamień ozdobny. Choć w Polsce serpentyny występują naturalnie tylko na Dolnym Śląsku, to zielonkawe skały z nich zbudowane pojawiają się w wielu reprezentacyjnych budynkach na terenie całego kraju, a także – coraz częściej – w ogrodach.

Najbardziej znane minerały należące do grupy serpentynów to:

• antygoryt (krystalizuje w układzie jednoskośnym; tworzy skupienia promieniste oraz zbite; kryształy mają pokrój płytkowy lub blaszkowy; barwa szara, zielona, niebieskawa; połysk woskowy; doskonała łupliwość; powstaje w wyniku przeobrażenia skał zbudowanych z oliwinu oraz piroksenów pod wpływem działania par oraz roztworów o temperaturze poniżej 400 st. C; w Polsce antygoryt buduje skały nazywane serpentynitami, znane z Dolnego Śląska: okolic Jordanowa Śląskiego, Sobótki, Szklar, Ząbkowic Śląskich),
• chryzotyle (wykazują włóknistą strukturę – nazywane są azbestami chryzotylowymi; barwa żółta, biała, zielona; wykazują jedwabisty połysk; powstają w wyniku działania gorących roztworów hydrotermalnych oddziałujących na oliwiny, pirokseny oraz amfibole),
• lizardyt (krystalizuje w układzie trójskośnym; tworzy zbite skupienia; pokrój płytkowy; barwa zielona, zielonkawo-biała; doskonała łupliwość; połysk woskowy; buduje skały przeobrażone – serpentynity; w Polsce składnik dolnośląskich serpentynitów).