Paleogeografia świata i Europy: kreda i kenozoik

Rekonstrukcje paleogeograficzne od 140 mln lat temu do współczesności

Rekonstrukcje prezentują świat oraz terytorium dzisiejszej Europy w ciągu minionych 140 mln lat (kreda oraz kenozoik). Dzięki mapom można przeanalizować:

wędrówkę kontynentów w przeszłości geologicznej,
zamykanie się dawnych i otwieranie nowych oceanów,
warunki środowiskowe (niziny, góry, płytkie morza, głębie oceaniczne) panujące w przeszłości na obszarze dzisiejszej Europy,
proces powstawania współczesnej południowej Europy podczas orogenezy alpejskiej,
tworzenie się polskich Karpat.

Dostępne są dwa rodzaje rekonstrukcji:

Mapy z naniesioną współczesną topografią kontynentów. Uwaga – pasma górskie, wyżyny oraz niziny nie istniały w momencie, który prezentują rekonstrukcje. Zostały one przedstawione jedynie w celu poprawienia czytelności map. Również zasięgi lądów i mórz były inne niż współcześnie. Szare pola na mapach reprezentują dna morskie, które uległy późniejszemu zniszczeniu w strefach subdukcji.
Mapy z dawną topografią lądów i mórz. Na rekonstrukcjach umieszczone zostały granice płyt litosfery oraz zarysy kopalnej linii brzegowej. Rozdzielono obszary nizinne od górskich, a także płytkie morza szelfowe od głębi oceanicznych. Mapy te pozwalają zidentyfikować obszary zalane morzem lub stanowiące niegdyś góry.

Przedstawione tutaj rekonstrukcje paleogeograficzne zostały przygotowane z użyciem programu GPlates. Wykorzystano następujące źródła danych:

EarthByte Global Coastline,
EarthByte Global Rotation Model,
present-day agegrid (agegrid_6m.nc),
współczesny relief powierzchni Ziemi,
paleogeografię Europy zrekonstruowano na podstawie pracy Golonka, J., Oszczypko, N., Ślączka, A., 2000. Late Carboniferous-Neogene geodynamic evolution and paleogeography of the circum-Carpathian region and adjacent areas. Annales Societatis Geologorum Poloniae 70, 2, 107-136.

Rekonstrukcje ze współczesną topografią

Pliocen (5 mln lat temu)

Miocen (15 mln lat temu; lang)

Miocen (22 mln lat temu; akwitan)

Oligocen (30 mln lat temu)

Eocen (45 mln lat temu)

Paleocen (60 mln lat temu)

Późna kreda (90 mln lat)

Wczesna kreda (130 mln lat)

Rekonstrukcje z dawnym układem lądów i mórz

Legenda:

1 – ląd; obszary górskie, 2 – ląd; niziny i wyżyny, 3 – płytkie morza, 4 – głębokie morza, 5 – dawne jednostki geologiczne, 6 – dzisiejsze nazwy geograficzne.

Oznaczenia skrótów: PPZ – Polska pozakarpacka, K – Karpaty Wewnętrzne i Zewnętrzne, KZ – Karpaty Zewnętrzne, KW – Karpaty Wewnętrzne, A – Alpy, AW – Alpy Wschodnie, M – Moezja (część dzisiejszej Rumunii i Bułgarii), D – Dynarydy.