Zaznacz stronę

Piaskowce kredowe Dolnego Śląska

Piaskowce te (skały należące do osadowych okruchowych) powstały w okresie kredowym, około 90 milionów lat temu, w płytkim morzu, które znajdowało się wówczas na terenie obecnego Dolnego Śląska. Morze to stanowiło część zbiornika morskiego zajmującego niemal całe terytorium Polski. Piasek odkładany wtedy na dnie dał początek piaskowcom, tak zwanym piaskowcom ciosowym (ze względu na obecne w nich systemy spękań) lub inaczej kwadrowym. Obecność regularnych, luźno rozmieszczonych spękań pozwala na uzyskiwanie dużych bloków, możliwych do pocięcia na płyty. Procesy wietrzenia rzeźbiące te piaskowce dały początek Skalnemu Miastu na terenie Czech, a w Polsce – Górom Stołowym.

Kreda późna (90 milionów lat temu). Rys. Edyta Felcyn.

Rekonstrukcja morza, które znajdowało na terenie dzisiejszego Dolnego Śląska w początkach późnej kredy (90 milionów lat temu). Rys. Edyta Felcyn.

Dolnośląskie złoża piaskowców są jednymi z największych w Europie. Skały te są bardzo zróżnicowane i łatwe w obróbce. Dodatkowo dobrze znoszą zmienne warunki atmosferyczne. Wykorzystywano je do produkcji okładzin, cokołów oraz schodów. Fasady wykonane z tych piaskowców są typowe dla budynków pochodzących z czasów pruskich. Surowiec ten stosowano zresztą od czasów średniowiecza, nie tylko dla celów budowlanych, ale również rzeźbiarskich.

Odmiana piaskowca kredowego z okolic Szczytnej (na zachód od Kłodzka) jest drobno- i średnioziarnista; ziarna są nierównej wielkości, spaja je krzemionkowo-ilasty cement (inaczej spoiwo). Skała ma barwę jasnożółtą oraz białą. Była wykorzystywany do produkcji pomników i rzeźb, a także okładzin na fasady budynków oraz płyt chodnikowych.

Odmiana piaskowca z Radkowa (Góry Stołowe) wykazuje zróżnicowane rozmiary budujących ją ziaren kwarcu, spoiwo krzemionkowo-ilaste i barwę szarą do jasnokremowej. Wykonywano z niej wykładziny ścienne, pomniki, rzeźby oraz cokoły. Piaskowce z Radkowa są odporne na działanie czynników atmosferycznych, można je wykorzystywać także w celach rzeźbiarskich.

Piaskowiec z Żerkowic jest drobno- i średnioziarnisty, zbity, o barwie jasnokremowej. Posiada ilaste oraz ilasto-krzemionkowe spoiwo. Jest odporny na niskie temperatury. Wykonywano z niego płyty okładzinowe na fasady budynków.

Piaskowce z Rakowic koło Lwówka Śląskiego są drobnoziarniste, szarożółte, z żółtymi przebarwieniami. Posiadają krzemionkowo-ilaste spoiwo. Są odporne na mróz.

Jasny piaskowiec z rejonu Sudetów.

Jasny piaskowiec z rejonu Sudetów, z okresu kredowego (wiek około 90 mln lat), zbudowany niemal wyłącznie z drobnych, obtoczonych ziaren minerału kwarcu.