Zaznacz stronę

Krzemiany grupowe

Jest to jedna z klas minerałów należących do grupy krzemianów i glinokrzemianów.

Klasa krzemianów, których istotnym elementem budowy są aniony krzemianowe Si2O7 (sześciowartościowe). Niekiedy krzem może być częściowo zastąpiony glinem, w różnych proporcjach. We wzorze chemicznym minerału zobaczymy wówczas anion (Si,Al)2O7. Niekiedy pojawiają się także inne aniony, w tym większe jony krzemianowe (Si3O8). W efekcie ta klasa krzemianów dzielona jest na następujące podgrupy:

  • proste krzemiany grupowe,
  • krzemiany grupowe z dodatkowymi anionami krzemianowymi (w tym SiO4 i Si3O8),
  • krzemiany grupowe z dodatkowymi anionami innymi niż krzemianowe.

Do krzemianów grupowych zaliczane są między innymi:

  • minerały grupy epidotu,
  • wezuwian.

W grupie epidotu znajdują się minerały zawierające dodatkowe aniony, w tym krzemianowe oraz inne, z kationami w postaci jonów wapnia, glinu, magnezu, manganu, strontu, tytanu, żelaza, a rzadziej innych pierwiastków. Główne minerały tej grupy to:

  • epidot,
  • zoisyt,
  • klinozoisyt.

Niektóre z epidotów zawierają pierwiastki ziem rzadkich, w tym cer, itr oraz lantan. Stanowią one surowce strategiczne. Minerałami takimi są allanity, pojawiające się przede wszystkim w gruboziarnistych odmianach skał magmowych głębinowych należących do granitoidów, czyli w tak zwanych pegmatytach. Pojawiają się też w skałach przeobrażonych.

W Polsce minerały grupy epidotu pojawiają się na Dolnym Śląsku. Szczególnie częste są w wypełnionych kryształami pustkach granitoidów, na przykład w okolicach Strzegomia (Grabina, Kostrza, Żółkiewka) oraz Strzelina. Spotykane są też w skałach przeobrażonych, między innymi w amfibolitach (w pobliżu Sobótki oraz Ząbkowic Śląskich). Znajdowane są też w Karkonoszach.

Wezuwian najczęściej pojawia się w dawnych skałach osadowych chemicznych zbudowanych z węglanu wapnia, które pod wpływem gorącej magmy uległy przeobrażeniu i stały się skałami metamorficznymi – głównie marmurami. W Polsce znany jest z Dolnego Śląska: z okolic Jeleniej Góry, Jordanowa, Kamiennej Góry, a także z Masywu Śnieżnika.