Bursztyny z triasu północno-wschodnich Włoch. Naukowcy przeanalizowali aż 70 tysięcy sztuk tych bursztynów. Pasek skali: 1 mm. Za pozwoleniem: S. Castelli/Uniwersytet w Padwie.
Polski bursztyn powstał w późnym eocenie, czyli około 40 mln lat temu. Znane są jednak złoża o wiele starsze. Jedno z najciekawszych liczy sobie ponad 220 mln lat i znajduje się w północnych Włoszech.
Bursztyny występują w bardzo dużych ilościach w późnotriasowych osadach tak zwanych gleb kopalnych. Złoże znajduje się w we włoskich Dolomitach, w rejonie miejscowości Cortina (zobacz na mapach Google). Bursztyny znaleziono w osadach należących do formacji Heiligkreuz.
Nigdzie na świecie nie znaleziono tyle bursztynu datowanego na trias, ile w okolicach włoskiej Cortiny. Powstał on z zastygniętej żywicy drzew szpilkowych należących do wymarłej rodziny Cheirolepidiaceae.
Bursztyny z północnych Włoch mają kształt kropel wody o wielkości z reguły pomiędzy 2 a 6 mm. Największe znaleziska mają 30 mm średnicy.
Złoże z Cortiny jest bardzo bogate, choć oczywiście nie może równać się ze złożami nadbałtyckimi. Bursztyny stanowią w nim aż 2-5 procent objętości gleby kopalnej (czyli skały będącej pozostałością po późnotriasowej glebie), w której zostały znalezione.
Tak jak w polskich bursztynach, tak i w znaleziskach z Włoch znajdują się liczne inkluzje. Część z nich to pozostałości po małych organizmach, które zostały uwięzione w twardniejącej żywicy i w ten sposób przetrwały do naszych czasów.
Włoskie bursztyny z późnego triasu kształtem przypominają krople deszczu. Pasek skali: 5 mm. Za pozwoleniem: S. Castelli/Uniwersytet w Padwie.
Wśród skamieniałości znalezionych w bursztynach dominują pyłki roślin, glony oraz grzyby. Odkryto jednak także szczątki zwierzęce na czele ze stawonogami.
Stawonogi są dzisiaj najliczniej reprezentowanymi zwierzętami. Należą do nich między innymi owady, pająki, a także skorupiaki.
Ta ogromna grupa zwierząt rozpoczęła podbój lądów prawdopodobnie w sylurze. W karbonie stawonogi były już powszechne. Nic więc dziwnego, że ich skamieniałości pojawiają się w triasowym bursztynie.
Stawonogi znalezione we włoskim bursztynie należą do muchówek (1 gatunek) oraz do roztoczy. Łącznie opisano (Schmidt et al., 2012) trzy gatunki. Ten na pozór mało efektowny wynik nie oddaje ilości pracy, którą naukowcy włożyli w poszukiwania stawonogów. W sumie przeanalizowano bowiem aż 70 tysięcy bursztynów o łącznej wadze blisko 700 gramów.
Odkrycie ma duże znaczenie dla paleontologii. Do tej pory najstarsze znaleziska stawonogów pochodzących z bursztynów liczyły sobie “zaledwie” 130 mln lat. Odkryto je w osadach wczesnej kredy w kilku miejscach na świecie: między innymi w Anglii, Japonii oraz Libanie.
Znalezisko z Włoch pozwala nam na obejrzenie pozostałości mikroskopijnych i delikatnych zwierząt sprzed ponad dwustu milionów lat, które nie miałyby żadnych szans na zachowanie się w zapisie kopalnym, gdyby nie zostały uwięzione w bursztynie. A starożytni Rzymianie, którzy po bursztyn wybierali się nad Bałtyk, nie zdawali sobie sprawy, jak atrakcyjne paleontologicznie złoża znajdowały się niemal w centrum ich imperium.
Cytowana praca:
Alexander R. Schmidt et al., 2012. Arthropods in amber from the Triassic Period. Proceedings of the National Academy of Sciences. DOI: 10.1073/pnas.1208464109
