Położenie południowego bieguna magnetycznego na kuli ziemskiej. Zamiana biegunów może mieć związek z rozkładem mas kontynentalnych (rys.: Pearson Scott Foresman).
Kontynenty nie znajdują się w tym samym miejscu, ale przemieszczają się powoli po powierzchni planety. Ziemskie bieguny magnetyczne zmieniają swoje położenie, co kilkaset tysięcy lat. Oba zjawiska wydają się nie mieć ze sobą związku. Naukowcy udowodnili jednak, że położenie kontynentów oraz biegunów magnetycznych mają ze sobą wiele wspólnego.
Nie oznacza to, że ruch kontynentów zależy od zmian pola magnetycznego Ziemi – ani odwrotnie. Wskazuje to raczej na wspólną przyczynę obydwu zjawisk. Przypuszczalnie jest ona ukryta w głębi planety, zapewne w jej jądrze, które odpowiada za generowanie pola magnetycznego Ziemi.
Odkrycia dokonali francuscy naukowcy. Zajęli się oni nierównomiernym rozmieszczeniem kontynentów na powierzchni Ziemi. Jest ono zauważalne także dzisiaj. Obecnie bowiem większość mas kontynentalnych znajduje się na półkuli północnej.
Okazało się, że okresy asymetrii w rozmieszczeniu kontynentów pokrywają się z przebiegunowaniami pola magnetycznego. Zjawiska te polegają na przejściu bieguna magnetycznego na przeciwległą półkulę. Obecnie ziemskie pole wykazuje polaryzację odwróconą – to znaczy magnetyczny biegun południowy znajduje się w pobliżu geograficznego bieguna północnego.
Zdaniem naukowców oba analizowane zjawiska – czyli ruch kontynentów oraz zmiany położenia biegunów – łączy przynajmniej częściowo efekt asymetrii. Według innych badań do przebiegunowania dochodzi bowiem wówczas, gdy ruch płynnego jądra ziemskiego przestaje być symetryczny względem płaszczyzny równika.
Zaobserwowane zjawisko jest interesujące. Jednak w badaniach połączone zostały dwa odrębne mechanizmy, które choć mają wspólne źródło – ukryte w głębi Ziemi – to jednak genetycznie wcale nie muszą być ze sobą powiązane. Jedyne, co udowodniono, to zbliżony rozkład obu zjawisk, związanych z asymetrią, w czasie. To wszystko. Nowe badania zatem niewiele wyjaśniają, choć mogą stanowić krok w kierunku bardzo ciekawych, nowych odkryć.
Źródło: Pétrélis, F., J. Besse, J.-P. Valet, 2011. Plate tectonics may control geomagnetic reversal frequency. Geophysical Research Letters 38, L19303, doi: 10.1029/2011GL048784.
