W Krainie Wędrujących Głazów

Miliony lat temu, razem z powstającym kontynentem europejskim na terenie dzisiejszej Skandynawii tworzyły się skały. Krystalizowały one z gorącej magmy, kilka kilometrów pod powierzchnią Ziemi oraz w pobliżu wielkich wulkanów. Później, dzięki trwającej nieustannie wędrówce kontynentów, przebyły one razem z Europą tysiące kilometrów, z południowej półkuli na północną.

Tysiące lat temu, w czasach zlodowaceń, skały te zostały przetransportowane przez ogromną lodową czaszę lądolodu z terenu Skandynawii na obszary dzisiejszej Polski. Tu zostały porzucone jako głazy narzutowe (inaczej narzutniaki lub eratyki).

Setki lat temu człowiek zaczął wykorzystywać głazy gospodarczo, dla celów kultowych, a także przypisał im własności magiczne, często przenosząc je na nowe, z rozmysłem wybrane miejsca. Z kolei Wzgórza Dylewskie stały się szeroko znane dzięki szczególnie licznym narzutniakom, eksploatowanym na niemal przemysłową skalę.

Dziesiątki lat temu głazy wykorzystywano w celu upamiętnienia wydarzeń i osób publicznych, w wyniku czego stały się one narzędziem polityki narodowościowej, a czasami – niechcianymi i niszczonymi pamiątkami po imperializmach oraz społecznościach uznawanych za wrogie.

W ten sposób głazy narzutowe stały się niemymi świadkami kilku wielkich wędrówek, dokonanych zarówno siłami natury, jak i z sprawą człowieka, który niekiedy kilkukrotnie nadawał im nowe znaczenia oraz zastosowania, umieszczając je nie tylko w różnych miejscach, ale także zmiennych kontekstach kulturowych i politycznych.

Dzisiaj tę długą, pełną nagłych zwrotów historię obserwujemy w okolicach Iławy, Ostródy, Nowego Miasta Lubawskiego oraz na Wzgórzach Dylewskich.

To dlatego cały ten piękny obszar możemy nazwać Krainą Wędrujących Głazów.

Obejrzyj mapę, na której znajdują się:

• lokalizacje kilkudziesięciu głazów znajdujących się na terenie Wzgórz Dylewskich,
• wszystkie punkty wycieczek opisanych w tym przewodniku,
• miejsca, które warto zobaczyć, by poznać historię związaną ze zlodowaceniami epoki plejstoceńskiej.

Mapę można klikać nie tylko na markerach, ale także w dowolnym miejscu Krainy Wędrujących Głazów. Dowiesz się dzięki temu, jak lądolód skandynawski ukształtował wybrane miejsce, i jakie formy polodowcowej rzeźby terenu można zobaczyć we wskazanej lokalizacji.

Dostępna jest również mapa na urządzenia mobilne.

Literatura

Mapa oraz przewodnik wykorzystują następujące źródła informacji:

• Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 200 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Gałązka, D., Skrobot, W., Szarzyńska, A., 2015. Wzgórza Dylewskie. Geologia, krajobraz, antropologia przestrzeni. Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Olsztynie, Olsztyńskie Centrum Edukacji Ekologicznej, Wydawnictwo Mantis, Olsztyn, ISBN 978-83-62860-30-2, 192 str.

Autorem przewodnika jest Paweł Wolniewicz (redaktor Żywej Planety). Fotografie zostały wykonane przez Alicję Szarzyńską (WM-ODN w Olsztynie) oraz Pawła Wolniewicza.

Finansowanie

Przewodnik powstał w ramach projektu „Zielona mobilność — droga do czystej przyszłości”, dofinansowanego ze środków NFOŚiGW z programu Regionalnego Wsparcia Edukacji Ekologicznej.