Zaznacz stronę

Pangea

Pangea to późnopaleozoiczny superkontynent (jeden, wielki kontynent skupiający w sobie wszystkie lub prawie wszystkie fragmenty skorupy kontynentalnej znajdujące się na Ziemi). Powstał on w karbonie i permie, natomiast jego rozpad rozpoczął się w triasie.

Do powstania Pangei doszło w efekcie orogenezy waryscyjskiej oraz ruchów górotwórczych w rejonie dzisiejszego Uralu. Zdarzenia te były związane z kolizjami następujących kontynentów:

  • Laurusji, w skład której wschodziła dzisiejsza Ameryka Północna oraz Europa,
  • Gondwany, którą stanowiły: Ameryka Południowa, Afryka, Australii, Indie i Antarktyda,
  • Syberii oraz Kazachstanii.

Do kolizji Laurusji i Gondwany doszło w karbonie. Natomiast przyłączenie Syberii z Kazachstanią wzdłuż dzisiejszego Uralu miało miejsce w późnym permie.

Pangea.

Tak wyglądał późnopaleozoiczny superkontynent Pangea. Źródło: Wikimedia Commons.

Rozpad Pangei był spowodowany otwarciem się dwóch nowych oceanów: Atlantyckiego oraz Indyjskiego. Pierwsze zdarzenia ekstensyjne miały miejsce już w permie i triasie, natomiast ostateczne oddzielenie się wszystkich samodzielnych dzisiaj kontynentów miało miejsce wiele milionów lat później, w mezozoiku oraz kenozoiku. Najpóźniej doszło do rozpadu Australii i Antarktydy. Z kolei jednym z najwcześniejszych zdarzeń powiązanych z rozpadem Pangei było otwarcie się południowej części Oceanu Atlantyckiego, pomiędzy Ameryką Południową oraz Afryką.

Pangea jest najbardziej czytelnym superkontynentem z przeszłości geologicznej (było ich łącznie kilka). Argumenty wskazujące na istnienie takiego gigantycznego były znane na początku XX wieku (teoria Wegenera. Najważniejsze przesłanki to między innymi:

  • zasięgi przestrzenne mezozoicznych gadów lądowych; zwierzęta te mogły swobodnie przemieszczać się pomiędzy Ameryką Południową, Afryką, Australią i Antarktydą, a zatem kontynenty te nie mogły być rozdzielone morzami ani oceanami,
  • podobieństwa paleozoicznych formacji skalnych na wszystkich kontynentach południowej półkuli; w momencie powstawania tych osadów kontynenty te musiały ze sobą sąsiadować,
  • zarysy kontynentów otaczających Oceany Atlantycki oraz Indyjski (a konkretnie granice ich szelfów); można je dopasować do siebie niczym puzzle; zatem kontynenty te musiały stanowić niegdyś spójną całość.